Έλλειψη νερού; Ίσως φταίνε η Amazon, η Google και η Microsoft
Οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες λειτουργούν κέντρα δεδομένων που καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες νερού σε μερικές από τις πιο ξηρές περιοχές του κόσμου, ενώ ετοιμάζονται να κατασκευάσουν πολλά ακόμα Χρησιμοποιούμε το ChatGPT και άλλες, παρόμοιες εφαρμογές και εργαλεία της γενεσιουργού τεχνητής νοημοσύνης κάθε μέρα, ώρα και δευτερόλεπτο της ημέρας μας. Μας βοηθάει στην παραμικρή δουλειά που έχουμε να κάνουμε και επειδή αυτό είναι άκρως κατανοητό από όλες τις τεχνολογικές εταιρείες, οι οποίες βλέπουν τα έσοδα τους να μεγαλώνουν, το ΑΙ πλέον γίνεται από πάρεργό τους, ως η βασική τους ενασχόληση. Το κόστος όμως, αυτής της κατά τα άλλα βοηθητικής για εμάς ενασχόλησης, είναι πολύ μεγαλύτερο από ότι μπορούμε να φανταστούμε.
Σε μια συγκλονιστική αποκάλυψη λοιπόν, μια κοινή έρευνα της SourceMaterial και της εφημερίδας The Guardian, έριξε φως στην ταχέως αναπτυσσόμενη περιβαλλοντική κρίση. Τα ευρήματα ανέφεραν ότι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας, όπως η Amazon, η Microsoft και η Google, - the big three - κατασκευάζουν και λειτουργούν κέντρα δεδομένων σε μερικές από τις περιοχές με τη μεγαλύτερη έλλειψη νερού στον κόσμο. Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη και το cloud computing αναπτύσσονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα, η φυσική υποδομή που υποστηρίζει αυτή την ανάπτυξη ασκεί όλο και μεγαλύτερη πίεση στους περιορισμένους υδάτινους πόρους, συχνά σε κοινότητες που δεν μπορούν να αντέξουν την εξάντλησή τους.
Νερό για μηχανές σε έναν διψασμένο κόσμο
Η έρευνα εντόπισε 38 υπάρχοντα κέντρα δεδομένων που λειτουργούν από τους τρεις τεχνολογικούς γίγαντες, σε περιοχές με έλλειψη νερού σε πέντε ηπείρους, καθώς και 24 άλλα που βρίσκονται υπό κατασκευή. Αυτές οι εγκαταστάσεις καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες νερού για σκοπούς ψύξης, μια ελάχιστα γνωστή αλλά κρίσιμη λειτουργία, η οποία επιτρέπει στους τεράστιους διακομιστές που βρίσκονται στο εσωτερικό τους να λειτουργούν χωρίς υπερθέρμανση.
Αυτά τα κέντρα δεδομένων είναι η ραχοκοκαλιά της ψηφιακής μας ζωής. Κάθε email που αποστέλλεται, κάθε βίντεο που προβάλλεται στο YouTube και κάθε ερώτηση που υποβάλλεται σε εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης όπως το ChatGPT, περιλαμβάνει server farms που στεγάζονται σε κέντρα δεδομένων. Αυτές οι τεράστιες εγκαταστάσεις απαιτούν συνεχή ψύξη, η οποία συχνά επιτυγχάνεται μέσω συστημάτων εξάτμισης, τα οποία φυσικά καταναλώνουν σημαντικές ποσότητες γλυκού νερού.
Στη νοτιοδυτική περιοχή των Ηνωμένων Πολιτειών, για παράδειγμα, όπου επικρατούν συνθήκες ξηρασίας εδώ και δεκαετίες, η πόλη Mesa της Αριζόνα φιλοξενεί κέντρα δεδομένων που λειτουργούν τόσο από τη Meta όσο και από την Google. Η εγκατάσταση της Google στην πόλη χρησιμοποίησε πάνω από 189 εκατομμύρια λίτρα νερού μόνο το 2022, ποσότητα αρκετή για να τροφοδοτήσει εκατοντάδες νοικοκυριά για ένα ολόκληρο έτος. Εν τω μεταξύ, το κέντρο δεδομένων της Microsoft στο κοντινό Goodyear προβλέπεται να καταναλώνει περίπου 200 εκατομμύρια λίτρα ετησίως, όταν θα είναι πλήρως λειτουργικό.
Στο Σαντιάγο της Χιλής, ένα άλλο κέντρο δεδομένων της Google που βρίσκεται στη σκιά των Άνδεων, οι κάτοικοι ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα λειψυδρίας λόγω της υπερβολικής άντλησης και της επιδείνωσης της κλιματικής αλλαγής. Η Χιλή έχει κηρύξει το νερό “θέμα εθνικής ασφάλειας”, αλλά οι τεχνολογικοί γίγαντες συνεχίζουν να επενδύουν στην περιοχή λόγω του ευνοϊκού επιχειρηματικού κλίματος και της πρόσβασης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Κρίση παγκόσμιας εμβέλειας
Δεν πρόκειται όμως για ένα τοπικό πρόβλημα. Από την επιρρεπή σε ξηρασία περιοχή Western Cape της Νότιας Αφρικής έως την ξερή πολιτεία Telangana της Ινδίας, τα κέντρα δεδομένων πολλαπλασιάζονται σε περιοχές όπου κάθε σταγόνα νερού είναι αντικείμενο διαμάχης. Η έκθεση της SourceMaterial και της Guardian επισημαίνει νέα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη σε περιοχές όπως η άνυδρη περιοχή της Σαραγόσα στην Ισπανία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τμήματα της Αυστραλίας, όλες περιοχές που αντιμετωπίζουν προβλήματα υδρονομικής ασφάλειας.Αυτό που κάνει την κατάσταση ακόμη πιο ανησυχητική είναι η έλλειψη διαφάνειας. Οι περισσότερες εταιρείες τεχνολογίας δεν υποχρεούνται να δημοσιοποιούν την ακριβή κατανάλωση νερού και, όταν το κάνουν, τα δεδομένα συχνά συγκεντρώνονται σε περιφέρειες ή αναφέρονται με σημαντική καθυστέρηση. Αυτή η αδιαφάνεια δυσκολεύει τους ερευνητές, τους δημοσιογράφους και τις τοπικές κοινότητες να εκτιμήσουν τον πλήρη περιβαλλοντικό αντίκτυπο αυτών των δραστηριοτήτων.
Η έκρηξη της τεχνητής νοημοσύνης
Η έλευση της γενετικής τεχνητής νοημοσύνης, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων γλωσσικών μοντέλων όπως το GPT-4, έχει οδηγήσει σε εκρηκτική αύξηση των αναγκών επεξεργασίας δεδομένων. Η εκπαίδευση αυτών των μοντέλων περιλαμβάνει την επεξεργασία τρισεκατομμυρίων δεδομένων σε χιλιάδες ισχυρούς υπολογιστές, γεγονός που αυξάνει εκθετικά τις απαιτήσεις σε ενέργεια και ψύξη. Σύμφωνα με μια μελέτη του 2023 από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, η εκπαίδευση ενός μόνο μεγάλου μοντέλου τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να καταναλώσει πάνω από 700.000 λίτρα φρέσκου νερού.
Με την επιτάχυνση της ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης και τον ανταγωνισμό των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας για την κατάκτηση μεριδίου της αγοράς, η κατανάλωση αυτή αναμένεται να αυξηθεί. Μέχρι το 2027, οι αναλυτές προβλέπουν ότι τα κέντρα δεδομένων σε όλο τον κόσμο θα καταναλώνουν έως και 20% περισσότερο νερό από ό,τι το 2022, μια τάση που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα σχέδια επέκτασης των λεγόμενων «υπερ-κλιμακωτών», όπως η Amazon Web Services (AWS), η Microsoft Azure και η Google Cloud.
Η άμυνα των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας
Σε απάντηση στις αυξανόμενες κριτικές, οι εταιρείες τεχνολογίας έχουν εκδώσει δηλώσεις στις οποίες τονίζουν τη δέσμευσή τους για βιωσιμότητα. Η Google έχει δεσμευτεί να αναπληρώσει το 120% του νερού που καταναλώνει έως το 2030. Η Microsoft ισχυρίζεται επίσης ότι θα γίνει πιο “πράσινη σε νερό” έως το ίδιο έτος, πράγμα που σημαίνει ότι θα αποκαθιστά στο περιβάλλον περισσότερο νερό από ό,τι καταναλώνει.
Ωστόσο, οι επικριτές υποστηρίζουν ότι αυτές οι δεσμεύσεις στερούνται υπευθυνότητας και συγκεκριμένων στόχων, τονίζοντας ότι οι προτάσεις που κάνουν δεν εγγυούνται απαραίτητα την επαναφορά καθαρού, πόσιμου νερού στην παροχή μιας κοινότητας. Επιπλέον, οι προσπάθειες αναπλήρωσης σπάνια πραγματοποιούνται στους ίδιου υδροβιότοπους όπου γίνεται η κατανάλωση. Ένα κέντρο δεδομένων μπορεί να αντλήσει εκατομμύρια λίτρα νερού από μια περιοχή της Αριζόνα που έχει πληγεί από ξηρασία, ενώ χρηματοδοτεί ένα έργο αποκατάστασης υγροτόπων στο Όρεγκον, εκπληρώνοντας τεχνικά τους στόχους αντιστάθμισης, αλλά χωρίς να μετριάζει τις τοπικές επιπτώσεις.
Έκκληση για αλλαγή
Καθώς η κλιματική κρίση εντείνεται, η λειψυδρία αναμένεται να γίνει μία από τις κεντρικές συγκρούσεις για τους πόρους του 21ου αιώνα. Πολλοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι η εγκατάσταση υποδομών με υψηλή κατανάλωση νερού σε ήδη ξηρές περιοχές είναι μη βιώσιμη.
Ορισμένοι δήμοι έχουν μάλιστα, ήδη αρχίσει να αντιδρούν. Το 2023, η μικρή πόλη The Dalles στο Όρεγκον, κατά μήκος του ποταμού Columbia, ξεκίνησε μια νομική μάχη με την Google για την αυξανόμενη κατανάλωση νερού, απαιτώντας μεγαλύτερη διαφάνεια και διαβούλευση με την κοινότητα. Άλλες κοινότητες στην Ισπανία και τη Νότια Αφρική έχουν ξεκινήσει εκστρατείες από τη βάση, ζητώντας την αναστολή της ανάπτυξης νέων κέντρων δεδομένων.
Προς ένα πιο βιώσιμο μέλλον
Η εξάρτηση του κόσμου από τις ψηφιακές τεχνολογίες δεν είναι πιθανό να μειωθεί. Ωστόσο, η υποδομή που υποστηρίζει τη διαδικτυακή μας ζωή πρέπει να επαναξιολογηθεί με προτεραιότητα στη βιωσιμότητα. Εναλλακτικές λύσεις, όπως η ψύξη με εμβάπτιση, τα συστήματα ξηρής ψύξης και η εγκατάσταση κέντρων δεδομένων σε πιο δροσερά και υγρά κλίματα, είναι τεχνικά εφικτές και ήδη χρησιμοποιούνται σε περιορισμένη κλίμακα.
Ακόμα πιο κρίσιμο όμως είναι το γεγονός ότι υπάρχει μια αυξανόμενη συναίνεση - όπου συναίνεση βλέπε Donald Trump - ότι οι τεχνολογικοί γίγαντες δεν χρειάζεται να υπόκεινται σε υψηλότερα περιβαλλοντικά πρότυπα. Η διαφάνεια στη χρήση του νερού, οι αυστηρές εκτιμήσεις περιβαλλοντικών επιπτώσεων και η συμμετοχή των τοπικών ενδιαφερόμενων μερών όμως, πρέπει να αποτελούν αδιαπραγμάτευτα στοιχεία κάθε νέου έργου.
Το παράδοξο είναι σαφές: τα ίδια τα εργαλεία που έχουν σχεδιαστεί για να κάνουν τη ζωή μας πιο έξυπνη, πιο αποδοτική και πιο συνδεδεμένη, ενδέχεται να υπονομεύουν τα οικοσυστήματα και τις κοινότητες από τα οποία εξαρτώνται. Στη βιασύνη μας να χτίσουμε το ψηφιακό μέλλον, δεν πρέπει να ξεχνάμε το φυσικό μας “τώρα” από το οποίο εξαρτάται όλη μας η ζωή.
Σχόλια